Tăng cường dinh dưỡng hợp lý kết hợp với hoạt động thể lực trẻ em, học sinh

Báo cáo về giải pháp tăng cường dinh dưỡng hợp lý kết hợp với hoạt động thể lực trẻ em, học sinh của Vụ Giáo dục Thể chất, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT): Bảo đảm dinh dưỡng hợp lý và tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh, sinh viên vừa là nhiệm vụ quan trọng, vừa là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, gia đình, nhà trường và xã hội. Ngành Giáo dục đã xác định đây là nhiệm vụ quan trọng góp phần vào sự phát triển thể lực, tầm vóc, trí tuệ con người và nâng cao hiệu quả chăm sóc sức khỏe cho trẻ em, học sinh, sinh viên.

Bảo đảm dinh dưỡng học đường vừa là nhiệm vụ quan trọng, vừa là trách nhiệm của toàn xã hội. (Ảnh: Quang Tuyến)

Ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Bảo đảm dinh dưỡng hợp lý và tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh, sinh viên để nâng cao sức khỏe, dự phòng bệnh ung thư, tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản giai đoạn 2018-2025”, Bộ GDĐT đã ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Đề án. Nhiều địa phương, các sở GDĐT đã tham mưu UBND tỉnh, thành phố ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện và hướng dẫn triển khai lồng ghép phù hợp, đảm bảo đồng bộ, hiệu quả trong quá trình triển khai thực hiện Đề án.

Về công tác truyền thông, thời gian qua Bộ GDĐT đã tăng cường chỉ đạo các đơn vị đẩy mạnh công tác thông tin, truyền thông, giáo dục về bảo đảm dinh dưỡng hợp lý cho trẻ em, học sinh, sinh viên để nâng cao nhận thức về tính cấp bách và tầm quan trọng của công tác này với các hình thức truyền thông đa dạng, phong phú, đặc biệt quan tâm đến các đối tượng, vùng miền có nhiều khó khăn về chăm sóc sức khỏe như vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số.

Bộ GDĐT cùng với sự hỗ trợ về chuyên môn của Bộ Y tế đã đã xây dựng tiêu chuẩn chăm sóc dinh dưỡng cho các nhà trẻ và trường mầm non. Bên cạnh đó Bộ GDĐT đã phối hợp với Bộ Y tế các bộ, ngành liên quan để ban hành nhiều tài liệu chuyên môn hướng dẫn về dinh dưỡng hợp lý và tăng cường hoạt động thể lực rèn luyện sức khỏe cho học sinh, sinh viên.

Bộ GDĐT cũng đã triển khai đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục dinh dưỡng trong từng cấp học thông qua việc lồng ghép, tích hợp nội dung giáo dục dinh dưỡng vào các nội dung giáo dục sức khỏe, vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường vào chương trình giảng dạy và tổ chức các hoạt động truyền thông về giáo dục sức khỏe lồng ghép với giáo dục kỹ năng sống đã tạo được môi trường sinh động, hấp dẫn hơn cho các em học sinh.

Ông Nguyễn Nho Huy, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Thể chất cho biết: Việc tổ chức bữa ăn bán trú cho trẻ em, học sinh tại các địa phương, hầu hết các cơ sở giáo dục có tổ chức ăn bán trú trong trường học đều thực hiện theo đúng quy trình bếp ăn một chiều, quy trình chế biến và bảo quản thực phẩm trong các nhà trường bảo đảm an toàn tuyệt đối, không sử dụng phụ gia thực phẩm, chỉ dùng các loại trong danh mục cho phép.

Bên cạnh đó, công tác tập huấn, bồi dưỡng năng lực đội ngũ, kiểm tra, giám sát công tác tổ chức cũng như công tác phối hợp liên ngành, xã hội hóa trong quá trình triển khai bảo đảm dinh dưỡng hợp lý và tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh đã được Bộ GDĐT, các địa phương chú trọng thực hiện.

Thời gian qua, nhiều chương trình, đề án về dinh dưỡng cho trẻ em đã được triển khai hiệu quả. Tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em đã giảm đáng kể, bữa ăn của người dân được bảo đảm hơn về số lượng và chất lượng mang lại hiệu quả tác động tích cực, đặc biệt là đối với đối tượng nhà giáo, cán bộ quản lý, trẻ em, học sinh, sinh viên, cha mẹ học sinh, cán bộ làm công tác y tế trong trường học.

Theo TS. Lỗ Văn Tùng Trưởng khoa Sức khỏe môi trường và cộng đồng, Viện Sức khỏe nghề nghiệp và Môi trường, Bộ Y tế, Việt Nam hiện đang đối mặt với gánh nặng kép về dinh dưỡng. Tình trạng suy dinh dưỡng thấp còi của trẻ dưới 5 tuổi đang giảm dần; tỷ lệ thừa cân/béo phì (liên quan chặt chẽ đến chế độ ăn và lối sống) đang gia tăng nhanh chóng ở mọi lứa tuổi cả ở thành thị và nông thôn; tình trạng thiếu Vitamin A, thiếu máu, thiếu sắt và thiếu kẽm vẫn là các vấn đề có ý nghĩa sức khỏe cộng đồng, sự khác biệt lớn về tình hình dinh dưỡng giữa các vùng, miền, nhất là giữa thành thị, vùng đồng bằng, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Với khoảng 1/4 dân số là trẻ em, học sinh đang được chăm sóc và học tập tại các trường học, bảo đảm dinh dưỡng học đường đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển thể lực, tầm vóc, trí tuệ con người Việt Nam và nâng cao hiệu quả chăm sóc sức khỏe cho trẻ em, học sinh, sinh viên trong các cơ sở giáo dục và đào tạo.

Về góc độ chuyên môn kỹ thuật triển khai can thiệp dinh dưỡng, TS. Lỗ Văn Tùng cho rằng cần đẩy mạnh và nâng cao chất lượng giáo dục dinh dưỡng học đường, giáo dục thể chất và hoạt động thể thao, lồng ghép trong các giờ học chính khóa, hoạt động ngoại khóa và xây dựng các mô hình truyền thông phù hợp; Xây dựng các tài liệu truyền thông và tổ chức truyền thông cho cha mẹ học sinh về dinh dưỡng hợp lý, thực phẩm có lợi và an toàn cho sức khỏe phòng, chống bệnh không lây nhiễm, tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh. Đặc biệt quan tâm đến dinh dưỡng hợp lý cho lứa tuổi tiền dậy thì và dậy thì.

Bên cạnh đó, cần xây dựng hướng dẫn, tổ chức bữa ăn học đường bảo đảm dinh dưỡng hợp lý theo lứa tuổi, vùng, miền và bảo đảm đa dạng thực phẩm (đối với các trường học có tổ chức bữa ăn học đường). Ban hành các quy định nhằm hạn chế học sinh tiếp cận với các thực phẩm không có lợi cho sức khỏe. Xây dựng cơ chế phối hợp, liên kết giữa nhà trường và gia đình trong chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ em, học sinh; thông tin cho phụ huynh về tình trạng dinh dưỡng của trẻ em, học sinh trong trường học.

Theo nguyên Phó Viện trưởng Dinh dưỡng quốc gia PGS, TS Lê Bạch Mai, với sự nỗ lực của ngành giáo dục, ngành y tế, nhiều chương trình, đề án về dinh dưỡng cho trẻ em đã được triển khai hiệu quả. Tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ học đường đã giảm đáng kể, bữa ăn được chú trọng hơn về số lượng và chất lượng. Tuy nhiên, bên cạnh tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng đang tiếp tục giảm theo các năm thì tỷ lệ trẻ thừa cân, béo phì đang trên xu hướng tăng nhanh. Vì vậy, cần cung cấp chế độ dinh dưỡng đủ về số lượng, cân đối về chất lượng và đa dạng, phù hợp với độ tuổi sẽ giúp học sinh phát triển một cách tối ưu cả về thể lực và năng lực học tập.

Mặc dù đạt được những kết quả đáng khích lệ trong thời gian qua về vấn đề đảm bảo dinh dưỡng hợp lý, kết hợp với hoạt động thể lực trẻ em học sinh nhưng theo PGS.TS Bùi Thị Nhung, Trưởng khoa Dinh dưỡng học đường và ngành nghề, Viện Dinh dưỡng, Bộ Y tế cần có chính sách đồng bộ phối hợp các bộ ngành liên quan, có sự chỉ đạo tuyến từ trung ương đến địa phương để có thể hỗ trợ các điều kiện về cơ sở vật chất, nhân lực, vật lực, kỹ năng và chuyên môn để thực hiện bữa ăn học đường nhằm đạt được kết quả cao hơn trong công tác này. Việc nghiên cứu để thực hiện cần có lộ trình và phù hợp với điều kiện đặc thù của từng địa phương.

Quang Minh