Đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ 2 trong trường học: Cần lộ trình triển khai toàn diện

Không thể phủ nhận, những năm gần đây, việc dạy và học tiếng Anh ngày càng được quan tâm không chỉ với những cơ sở giáo dục mà lan tỏa tính tích cực đến với học sinh, phụ huynh bởi đều nhận thức được rằng ngôn ngữ này sẽ trở thành một công cụ trong tương lai chứ không chỉ là một môn học đơn thuần. Tuy vậy, để tiếng Anh có thể trở thành ngôn ngữ thứ 2 trong trường học cũng đặt ra không ít khó khăn, thách thức.

Ngày 12/8/2024, Bộ Chính trị ban hành Kết luận 91-KL/TW về tiếp tục thực hiện Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. Một nội dung quan trọng được đề cập trong Kết luận 91-KL/TW là: “Tập trung nâng cao năng lực ngoại ngữ của học sinh, sinh viên, từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học”.

Hoàn thiện hành lang pháp lý là nhiệm vụ cấp bách nếu đưa tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai trong nhà trường. (Ảnh: MOET)

Trong 10 năm trở lại đây, việc triển khai dạy, học ngoại ngữ tại Việt Nam phát triển rất nhanh, đặc biệt ở các vùng, miền có điều kiện kinh tế-xã hội thuận lợi, các thành phố lớn. Cùng với việc phát triển về quy mô, chất lượng trong việc dạy và học cũng tăng lên, thể hiện ở sự đa dạng, phong phú trong cách người học, người dạy tiếp cận.

Các chuyên gia cho rằng, việc đưa tiếng Anh dần trở thành ngôn ngữ thứ hai trong nhà trường bước đầu sẽ không dễ dàng. Tuy nhiên, không phải là không khả thi bởi những nền tảng pháp lý, hiệu quả thực tế cùng với sự đầu tư về chuyên môn và cơ sở vật chất cũng là nền tảng tốt để thực hiện chủ trương có ý nghĩa lớn này. Phó giáo sư, Tiến sĩ Hà Lê Kim Anh, Phó Hiệu trưởng Trường đại học Ngoại ngữ (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết, hơn 10 năm trở lại đây, việc giảng dạy tiếng Anh tại Việt Nam có nhiều chuyển biến tích cực. Một số quy định khung pháp lý liên quan đến ngoại ngữ nói chung và tiếng Anh nói riêng đã được ban hành. Cùng với các hoạt động tích cực của đề án ngoại ngữ 2020 với sự quan tâm của Đảng, Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT), việc dạy tiếng Anh, phát triển đội ngũ giáo viên tiếng Anh ở bậc phổ thông và đại học được quan tâm, có kết quả nhất định.

Trong Hội thảo Báo cáo thường niên năm 2023 của Bộ GDĐT, kết quả khảo sát cho thấy phần lớn học sinh đều hứng thú với học tiếng Anh. Đây là điều kiện thuận lợi để thúc đẩy việc dạy học tiếng Anh ở trường phổ thông, từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai.

Theo GS.TSKH Trần Văn Nhung, nguyên Thứ trưởng Bộ GDĐT, đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ 2 trong trường học là vấn đề lớn và khó khăn, nhất là ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa, nơi điều kiện sống, học tập và làm việc còn thiếu thốn, tuy nhiên với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, trong đó Chính phủ, Bộ GDĐT, các bộ, ngành liên quan có trách nhiệm xây dựng kế hoạch chi tiết về chương trình, sách giáo khoa, thi cử, cơ chế, chính sách... thì có thể thực hiện được. Ngoài ra, cũng phải chú ý, quan tâm đến nhu cầu, nguyện vọng của học sinh và các bậc cha mẹ ở các vùng khó khăn. “Chúng tôi đề nghị Bộ GDĐT và các chuyên gia xem xét tăng cường tối đa việc tham khảo, sử dụng các chương trình và sách giáo khoa tiếng Anh quốc tế cho Việt Nam, hợp tác để mời thêm giáo viên Việt kiều và các nước", GS.TSKH Trần Văn Nhung đề xuất.

Giám đốc Marketing và Truyền thông, Trường Đại học Anh Quốc Việt Nam (BUV), Võ Hồng Hạnh, Đại học Anh quốc Việt Nam (BUV) cho biết, nếu như các học sinh, sinh viên sử dụng thành thạo tiếng Anh thì sẽ có rất nhiều cơ hội giáo dục rộng mở. Thí dụ như tiếng Anh tốt sẽ mở cho các bạn những cánh cửa đi đến các quốc gia có sử dụng tiếng Anh. Điển hình như các quốc gia đứng đầu trên thế giới về giáo dục đều đang sử dụng tiếng Anh như các nước: Anh, Mỹ, Australia, Canada... Khi mà các bạn có tiếng Anh tốt thì đương nhiên tiếng Anh sẽ trở thành một công cụ giúp cho các bạn có thể tìm được các cơ hội phù hợp các cơ hội liên quan đến học bổng... Nếu như trong điều kiện không cho phép các bạn đi du học thì tiếng Anh cũng vẫn sẽ mở ra những cơ hội tương tự ngay tại Việt Nam.

PGS.TS Trần Kiêm Minh - Trưởng khoa Toán học, Trường ĐH Sư phạm (ĐH Huế) cho rằng, điều kiện quan trọng đầu tiên để đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ 2 trong trường học là chính sách và hỗ trợ của Nhà nước. Theo đó, Nhà nước cần thể chế hóa bằng các chính sách pháp lý hướng đến mục tiêu trên, đi kèm hỗ trợ về nguồn lực. Cùng đó là bảo đảm số lượng giáo viên tiếng Anh và giáo viên giảng dạy chuyên môn bằng tiếng Anh đủ tiêu chuẩn. Có chương trình, sách giáo khoa, tài liệu học tập phù hợp. Trước mắt, đối với các môn Toán và Khoa học tự nhiên, cần tài liệu học tập song ngữ và thúc đẩy giảng dạy những môn học này bằng tiếng Anh ở nhà trường.

Đi kèm với đó là môi trường học tập, chính sách khuyến khích và tạo động lực, thúc đẩy giao lưu văn hóa với các nước nói tiếng Anh để hội nhập quốc tế trong giới trẻ. Đặc biệt, Chính phủ cần có chính sách dài hạn, rõ ràng, lộ trình, có những điểm mốc chiến lược để triển khai mục tiêu và bảo đảm phát triển bền vững.

Từ góc độ cơ quan quản lý giáo dục cấp địa phương, Trưởng phòng GDĐT quận Ba Đình (Hà Nội), Tiến sĩ Lê Đức Thuận cho biết, khó khăn chung của việc dạy học ngoại ngữ nói chung và tiếng Anh nói riêng chủ yếu ở hai vấn đề. Thứ nhất, đội ngũ giáo viên thiếu cả số lượng và chất lượng. Nguyên nhân thì các đại biểu đã phân tích nhiều, từ vấn đề lương, nguồn tuyển sinh của các trường đại học. Thứ hai, mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã có, nhưng khi thực hiện thì có tình trạng giáo viên dạy để thi. Học sinh học để đi thi, phụ huynh cũng cho con học vì điểm số… cho nên mục tiêu của việc dạy học ngoại ngữ đã bị lệch đi. Với bốn kỹ năng nghe-nói-đọc-viết, học sinh có thể rất tự tin về đọc và viết, nhưng giao tiếp còn nhiều hạn chế.

Để có thể thực hiện được mục tiêu đưa tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai trong nhà trường, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Thị Mai Hoa cho rằng, vấn đề đầu tiên là phải tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý. Ngoài ra, phải có chính sách và chiến lược, phải được cụ thể hóa thành các đề án cụ thể và trong các đề án này, phải ưu tiên đề án đào tạo đội ngũ giáo viên. Tiếp theo là những đề án liên quan tới cơ sở vật chất.

Tiếng Anh được xem là công cụ giao tiếp toàn cầu, đây được xem là "chìa khóa" để đến với khối lượng tri thức, kiến thức đồ sộ của nền văn minh thế giới. Việc hiểu biết và sử dụng tiếng Anh một cách thành thạo giúp nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển và hội nhập quốc tế của đất nước. Có nhiều quốc gia coi tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai như: Ấn Độ, Singapore, Malaysia, Nigeria, Philippines... Sự khác biệt cơ bản giữa tiếng Anh là một ngoại ngữ và tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai nằm ở mức độ, trình độ sử dụng và tầm quan trọng của nó trong đời sống xã hội và hoạt động hành chính. Ở những nơi tiếng Anh chỉ là ngoại ngữ, nó không được sử dụng rộng rãi ngoài môi trường học tập. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi từ ngoại ngữ sang ngôn ngữ thứ hai hoàn toàn có thể xảy ra nếu có sự thay đổi chính sách và nhu cầu xã hội, như trường hợp của Singapore và Ấn Độ.

Quỳnh Anh

Bạn đang đọc bài viết Đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ 2 trong trường học: Cần lộ trình triển khai toàn diện tại chuyên mục Dạy và học trong nhà trường của Tạp chí Giáo dục. Mọi thông tin góp ý và chia sẻ, xin vui lòng liên hệ SĐT: (+84)2462598109 hoặc gửi về hòm thư tapchigiaoduc@moet.gov.vn

 

Hội thảo quốc tế

Hội thảo quốc gia

Phòng, chống COVID-19