Xây dựng văn hóa học đường góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện

Nhận định việc xây dựng một không gian học tập sáng – xanh - sạch - đẹp, nền nếp sinh hoạt khoa học của học sinh và giáo viên là việc làm cần thiết, quan trọng trong giáo dục, bà Bùi Thị Vĩnh, trợ lý ban giám hiệu Trường Tiểu học và THCS Newton TH (TP. Thanh Hóa) chia sẻ: "Nhà trường đặc biệt quan tâm đến thực hiện văn hóa học đường từ những việc nhỏ nhất như dạy học sinh cách chào hỏi, giao tiếp hằng ngày với khẩu hiệu “Yêu thương và tôn trọng”, văn hóa xếp hàng vào lớp, văn hóa trong ăn uống. Ngoài ra, nhà trường còn tích cực lồng ghép dạy văn hóa học đường trong chương trình giáo dục chính khóa; đổi mới sinh hoạt Đoàn, Đội, giáo dục kỹ năng sống cho học sinh toàn trường trong các buổi chào cờ và sinh hoạt ngoại khóa. Hằng năm tổ chức các chuyên đề, diễn đàn về xây dựng tình bạn đẹp nói không với bạo lực học đường... Cùng với đó, nhà trường cũng chú trọng đến vai trò nêu gương của các thầy, cô giáo với phương châm “Mỗi thầy cô là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo”, có vai trò định hướng hành vi, thái độ cho học sinh đúng chuẩn mực, trong sáng, lành mạnh, thân thiện... Từ các quy tắc ứng xử có văn hóa được thực hiện hằng ngày đã giúp nhà trường xây dựng được môi trường học đường thân thiện và an toàn, tạo sự đoàn kết, thống nhất, tôn trọng lẫn nhau.

Xây dựng môi trường văn hóa học đường cần sự nỗ lực của cả xã hội. (Ảnh: Thanh Hà)

Xây dựng văn hóa học đường là một nội dung quan trọng để thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Bởi vậy, ngành giáo dục và đào tạo TP. Thanh Hóa đã chú trọng xây dựng văn hóa học đường dựa trên giá trị cốt lõi của “Trường học hạnh phúc”. Mỗi trường học đều xây dựng những nội quy, mục tiêu cụ thể để hướng học sinh đến những điều tích cực. Đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức giảng dạy, quan tâm đến việc giáo dục lý tưởng, đạo đức lối sống cho học sinh trong nhà trường. Đồng thời, kết hợp giữa dạy chữ với dạy người. Phòng cũng xây dựng kế hoạch “Nâng cao năng lực ứng xử sư phạm, đạo đức nhà giáo, người lao động giai đoạn 2021-2025” với mục tiêu: Triển khai kế hoạch nâng cao năng lực ứng xử sư phạm, đạo đức nhà giáo, người lao động đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới; tạo chuyển biến mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục; xây dựng văn hóa học đường, môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện và phòng, chống bạo lực học đường... Từ đó, đáp ứng yêu cầu của ngành trong việc thực hiện nhiệm vụ đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

Dành tâm huyết của mình với mục tiêu xây dựng các trường học trở thành trường học hạnh phúc, TS. Đặng Tự Ân, Chủ tịch Hội đồng quản lý, kiêm Giám đốc Quỹ Hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông Việt Nam, cho biết: Trường học hạnh phúc được hiểu như là một không gian học tập, hội tụ các điều kiện để phát triển toàn diện, nâng cao sức khỏe tinh thần, coi trọng và nuôi dưỡng thế mạnh và tài năng của từng người học. Việc xây dựng trường học hạnh phúc có vai trò quan trọng trong công tác dạy và học. Đồng thời phải đưa ra bộ tiêu chí xây dựng trường học hạnh phúc cũng như các bước thực hiện ở các trường sao cho phù hợp với tình hình thực tế ở các địa phương…

Trường Tiểu học Vĩnh Tuy (quận Hai Bà Trưng - Hà Nội) được biết đến là một trong những điểm sáng về xây dựng văn hóa học đường. Theo đó, nhằm tuyên truyền, định hướng tích cực trong việc xây dựng mối quan hệ ứng xử học đường, Trường Tiểu học Vĩnh Tuy đã tổ chức nhiều buổi sinh hoạt dưới cờ với chủ đề “Xây dựng Văn hóa ứng xử gắn với văn hóa học đường vì một Trường học hạnh phúc”. Nhà trường còn tích cực lồng ghép dạy văn hóa học đường trong chương trình giáo dục chính khóa; đổi mới sinh hoạt Đoàn, Đội, giáo dục kỹ năng sống cho học sinh toàn trường trong các buổi chào cờ và sinh hoạt ngoại khóa. Hằng năm tổ chức các chuyên đề, diễn đàn về xây dựng tình bạn đẹp nói không với bạo lực học đường...Từ các quy tắc ứng xử có văn hóa được thực hiện hằng ngày đã giúp nhà trường xây dựng được môi trường học đường thân thiện và an toàn, tạo sự đoàn kết, thống nhất, tôn trọng lẫn nhau. Cô giáo Trịnh Mai Ly, giáo viên Trường Tiểu học Vĩnh Tuy (Hà Nội), nhận định: “Việc xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học là vô cùng cần thiết và cấp bách. Bên cạnh việc bản thân mình nỗ lực học tập, tu dưỡng để hình thành chuẩn mực người thầy với các tiêu chí phẩm chất tốt, chuyên môn giỏi, phong cách đẹp, tôi luôn cố gắng lồng ghép nội dung văn hóa ứng xử sao cho gần gũi và làm nổi bật những nét đẹp văn hóa của người Hà Nội, giúp học sinh dễ nhớ, dễ làm theo…”.

Cô giáo Vũ Thị Thơ, giáo viên phụ trách Phòng Tâm lý học của Trường THPT A Phủ Lý (Hà Nam) cho biết: Với sự phát triển của mạng xã hội và các thiết bị công nghệ thông minh như hiện nay đã giúp học sinh thuận lợi hơn trong việc cập nhật thông tin, chia sẻ và giao lưu tình cảm. Tuy nhiên, do chưa được hướng dẫn, tư vấn về việc sử dụng mạng xã hội tích cực; thiếu sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội trong việc quản lý chặt chẽ học sinh; một bộ phận học sinh còn thiếu kỷ luật và ý thức tự giác trong học tập, rèn luyện..., khiến học sinh dễ dàng tiếp cận với nhiều thông tin không phù hợp, ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý và lối sống của các em. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến các hiện tượng bạo lực học đường, suy giảm văn hóa học đường. Vì vậy, rất cần có sự quan tâm, phối hợp từ nhiều phía để xây dựng môi trường, văn hóa học đường tích cực, hạnh phúc.

Đối với các nhà trường, để xây dựng môi trường học đường lành mạnh, văn hóa, cần sự nỗ lực của cả cộng đồng giáo dục, bao gồm giáo viên, học sinh, gia đình và xã hội; bởi văn hóa học đường bao hàm nhiều mối quan hệ: giáo viên với giáo viên, giáo viên với học sinh, học sinh với học sinh, nhà trường với giáo viên, nhà trường với học sinh, nhà trường với gia đình, xã hội với học sinh,… Trong đó, giáo viên và gia đình sẽ là nhân tố quan trọng nhất trong việc hình thành nhân cách, tư duy, thói quen sống của học sinh; góp phần không nhỏ xây dựng và duy trì văn hóa học đường. Ở đó, người giáo viên không chỉ là người truyền đạt kiến thức mà còn là người định hướng, tạo động lực và nuôi dưỡng các giá trị nhân văn cho học sinh. Việc tạo ra các quy tắc, tiêu chuẩn hành vi ứng xử trong lớp học, thực hiện giáo dục kỷ luật tích cực... cũng là một phần trách nhiệm của giáo viên. Đặc biệt, giáo viên cần làm gương cho học sinh, bởi hành động và thái độ của giáo viên sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cách mà học sinh nhìn nhận và đối xử với nhau.

Minh Phong