Động lực học tập của sinh viên Đại học ở Việt Nam trong đại dịch COVID-19

Đại dịch COVID-19 đã làm gián đoạn nghiêm trọng hệ thống giáo dục đại học, buộc các trường phải chuyển sang giảng dạy trực tuyến. Sự thay đổi đột ngột này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng học tập mà còn tác động tiêu cực đến động lực học tập của sinh viên. Nghiên cứu này nhằm đánh giá sự suy giảm động lực học tập của sinh viên Việt Nam trong đợt bùng phát COVID-19 lần thứ tư, đồng thời phân tích sự khác biệt về mức độ ảnh hưởng giữa các nhóm sinh viên theo nhân khẩu học.

Với dữ liệu thu thập từ 2.082 sinh viên tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, nhóm nghiên cứu đã sử dụng phân tích nhân tố khám phá (EFA), thống kê mô tả và kiểm định One-Way ANOVA để đánh giá mức độ suy giảm động lực học tập. Kết quả cho thấy 36,1% sinh viên bị suy giảm động lực nghiêm trọng, với bốn biểu hiện chính: mất tập trung, mệt mỏi, thiếu hứng thú và thiếu trách nhiệm với việc học. Nguyên nhân chủ yếu là do môi trường học tập tại nhà không lý tưởng, cường độ học trực tuyến cao và áp lực tâm lý từ đại dịch. Ngoài ra, sinh viên năm nhất, nam giới và sinh viên có thành tích học tập thấp chịu ảnh hưởng nặng nề hơn so với các nhóm khác.

Phân tích chi tiết cho thấy 64,7% sinh viên gặp khó khăn trong việc tập trung khi học trực tuyến do tiếng ồn, kết nối mạng kém và sự cám dỗ từ các hoạt động giải trí. 63,6% cảm thấy mệt mỏi khi phải tiếp xúc với màn hình liên tục, dẫn đến căng thẳng và kiệt sức. 56,9% không còn hứng thú với việc học, một phần do thiếu sự tương tác và động lực từ giảng viên. 52,4% có xu hướng học đối phó, mất đi tinh thần trách nhiệm với việc học tập.

Kết quả kiểm định cho thấy mức độ suy giảm động lực học tập không đồng đều giữa các nhóm sinh viên. Sinh viên năm nhất chịu ảnh hưởng nghiêm trọng nhất do chưa có cơ hội làm quen với môi trường đại học trước khi phải học online hoàn toàn. Sinh viên nam mất động lực nhiều hơn  sinh viên nữ do thiếu các hoạt động giao tiếp xã hội và cạnh tranh học tập. Nhóm sinh viên có kết quả học tập thấp dễ bị suy giảm động lực hơn do thiếu kỹ năng tự học và kỷ luật học tập.

Nguồn: Pixabay.com

Trước thực trạng này, các trường đại học cần thực hiện các giải pháp để khôi phục động lực học tập của sinh viên trong giai đoạn hậu COVID-19. Thứ nhất, cải thiện trải nghiệm học trực tuyến bằng cách nâng cao chất lượng đường truyền internet, sử dụng phương pháp giảng dạy tương tác và sáng tạo. Thứ hai, tăng cường hỗ trợ tâm lý và học thuật bằng cách tổ chức các chương trình tư vấn, hướng dẫn quản lý thời gian và phát triển kỹ năng tự học. Thứ ba, tập trung hỗ trợ nhóm sinh viên dễ bị tổn thương, đặc biệt là sinh viên năm nhất và những người có thành tích học tập thấp, bằng cách tổ chức các lớp học bổ trợ và cố vấn học tập.

Như vậy, nghiên cứu này không chỉ cung cấp cái nhìn tổng quan về sự suy giảm động lực học tập của sinh viên trong bối cảnh đại dịch mà còn gợi mở những giải pháp thiết thực để giúp sinh viên lấy lại động lực và thích nghi với môi trường học tập mới. Trong tương lai, các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc xác định các yếu tố ảnh hưởng cụ thể và đề xuất những mô hình hỗ trợ phù hợp hơn để tối ưu hóa trải nghiệm học tập của sinh viên trong thời kỳ hậu COVID-19.

Hoàng Dũng lược dịch