Cơ cấu và vai trò của hội đồng quản trị tại các trường Đại học tư nhân ở Mỹ

Hội đồng quản trị của các trường Đại học tư nhân phi lợi nhuận đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng chiến lược và kết nối với các tổ chức bên ngoài. Tuy nhiên, thành phần của hội đồng  vẫn còn là một lĩnh vực nghiên cứu chưa được khám phá đầy đủ. Nghiên cứu này phân tích đặc điểm nhân khẩu học và mạng lưới chuyên môn của các thành viên hội đồng quản trị các trường Đại học phi lợi nhuận hàng đầu ở Mỹ, được lựa chọn dựa trên quy mô quỹ tài trợ.

Nghiên cứu áp dụng lý thuyết phụ thuộc nguồn lực (Resource Dependency Theory) để lý giải vai trò của hội đồng quản trị trong việc đảm bảo dòng chảy nguồn lực vào trường Đại học. Theo lý thuyết này, các tổ chức liên tục trao đổi nguồn lực với môi trường bên ngoài và hội đồng quản trị đóng vai trò như “người gác cổng”, kết nối trường với các nguồn tài trợ, doanh nghiệp, chính trị gia và tổ chức phi lợi nhuận. Do đó, cơ cấu thành phần hội đồng quản trị có thể phản ánh chiến lược vận hành và ưu tiên phát triển của trường đại học. Mẫu nghiên cứu bao gồm 472 thành viên hội đồng quản trị của 15 trường Đại học được chọn theo ba nhóm: có mức tăng trưởng quỹ tài trợ cao nhất, trung bình và thấp nhất. Các thông tin chính được phân tích gồm giới tính, mối quan hệ với trường (cựu sinh viên hay không), tổ chức bên ngoài liên kết và lĩnh vực hoạt động của tổ chức đó theo hệ thống phân loại công nghiệp tiêu chuẩn SIC.

Quy mô và vai trò của hội đồng quản trị

Hội đồng các trường có quỹ tài trợ cao thường lớn hơn (trung bình 36 thành viên) so với các trường trung bình (32) và thấp (27). Tuy nhiên, số lượng thành viên không phải lúc nào cũng tỷ lệ thuận với quy mô quỹ tài trợ. Vai trò của hội đồng cũng có sự khác biệt đáng kể giữa các trường. Một số trường như Stanford và Princeton nhấn mạnh vai trò quản lý tài chính, trong khi các trường khác lại tập trung vào việc giám sát điều hành và tuyển chọn hiệu trưởng.

Giới tính và xuất thân của thành viên hội đồng

Phân tích cho thấy sự mất cân bằng giới tính rõ rệt, với nữ giới chỉ chiếm khoảng 37% trong tổng số thành viên hội đồng. Tỷ lệ nữ thấp nhất ở nhóm trường có quỹ tài trợ trung bình (30%) và cao nhất ở nhóm thấp (58%), do trong nhóm này có hai trường nữ sinh. Ngoài ra, hầu hết các thành viên hội đồng tại các trường có quỹ tài trợ cao là cựu sinh viên (98%), trong khi ở hai nhóm còn lại, con số này chỉ khoảng 55%.

Lĩnh vực hoạt động của thành viên hội đồng

Ba lĩnh vực chiếm ưu thế trong hội đồng là: học thuật, phi lợi nhuận và tài chính - bảo hiểm - bất động sản (FIRE). Trong đó, thành viên đến từ lĩnh vực FIRE chiếm 22% tổng số thành viên hội đồng và áp đảo các ngành khác, đặc biệt là ở các trường có quỹ tài trợ lớn. Một số trường như Đại học Pennsylvania có tới 60% thành viên hội đồng xuất thân từ FIRE. Ngược lại, lĩnh vực học thuật và phi lợi nhuận có sự hiện diện đồng đều hơn, nhưng vẫn thấp hơn so với doanh nghiệp.

Nguồn: Pixabay.com

Ảnh hưởng của doanh nghiệp trong giáo dục phi lợi nhuận

Mặc dù các trường đại học phi lợi nhuận có định hướng học thuật và cộng đồng, hội đồng quản trị lại bị chi phối bởi các thành viên từ lĩnh vực kinh doanh. Trên tổng số 437 thành viên có dữ liệu rõ ràng, hơn 57% có xuất thân từ các ngành kinh doanh. Điều này cho thấy các trường phi lợi nhuận không hoàn toàn hoạt động tách biệt khỏi mô hình doanh nghiệp, mà ngược lại, chịu ảnh hưởng mạnh từ tư duy quản trị và lợi ích tài chính.

Kết quả nghiên cứu làm rõ sự thống trị của các nhà lãnh đạo doanh nghiệp trong hội đồng các trường đại học phi lợi nhuận Mỹ, đặt ra câu hỏi về mối quan hệ giữa giáo dục và kinh doanh. Mô hình “phi lợi nhuận” có thể không hoàn toàn tách biệt với thương mại hóa và điều này có thể ảnh hưởng đến định hướng chiến lược của các trường. Đối với bối cảnh giáo dục Việt Nam, nghiên cứu này cung cấp góc nhìn so sánh hữu ích. Các trường đại học phi lợi nhuận Việt Nam hiện nay còn non trẻ và cần cân nhắc cẩn trọng về mô hình quản trị. Việc sao chép mô hình Mỹ mà không tính đến điều kiện văn hóa, kinh tế và pháp lý có thể không mang lại hiệu quả như mong đợi.

Tóm lại, nghiên cứu nhấn mạnh rằng hội đồng quản trị đại học không chỉ là những người giám sát học thuật, mà còn là trung tâm kết nối nguồn lực, với ảnh hưởng lớn từ giới kinh doanh. Điều này đòi hỏi các nhà hoạch định chính sách, học giả và công chúng cần nhìn nhận lại vai trò của giáo dục phi lợi nhuận và tìm cách cân bằng lợi ích học thuật với các yêu cầu tài chính bền vững.

Hoàng Dũng lược dịch

Nguồn:

Chau, Q., Hoang, L., & Huynh, M. (2023). Who Governs American Nonprofit Private Universities? An Analysis of Board Composition. Vietnam Journal of Education, 7(1), 26-37. https://doi.org/10.52296/vje.2023.201