Những khó khăn và kết quả đạt được trong kỳ thực tập giảng dạy của sinh viên Việt Nam

Thực tập giảng dạy đóng vai trò quan trọng trong chương trình đào tạo giáo viên, giúp giáo sinh áp dụng lý thuyết vào thực tiễn giảng dạy. Nghiên cứu này tập trung vào trải nghiệm thực tập của giáo sinh chuyên ngành giảng dạy tiếng Anh tại một trường đại học ở Việt Nam. Mục tiêu chính là đánh giá nhận thức của họ về sự phát triển năng lực sư phạm theo khung năng lực giáo viên Tiếng Anh của Việt Nam và xác định những khó khăn họ gặp phải. Khung năng lực này gồm năm lĩnh vực chính: (1) kiến thức về chương trình giảng dạy và ngôn ngữ; (2) kiến thức về phương pháp giảng dạy; (3)thái độ và giá trị chuyên môn trong giảng dạy; (4) hiểu biết về người học; (5) liên hệ thực tiễn cùng phản tư để cải thiện giảng dạy. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng thực tập giảng dạy giúp phát triển năng lực sư phạm, nhưng cũng tồn tại nhiều khó khăn như khối lượng công việc lớn, thiếu hỗ trợ từ giáo viên hướng dẫn và chưa có sự chuẩn bị tốt.

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp khảo sát và phỏng vấn chuyên sâu. Cụ thể, 47 giáo sinh hoàn thành bảng câu hỏi đánh giá mức độ đạt được các năng lực sư phạm và các khó khăn trong thực tập, đồng thời, 8 giáo sinh tham gia phỏng vấn nhằm làm rõ hơn kết quả khảo sát.

Kết quả khảo sát cho thấy, thực tập giảng dạy giúp giáo sinh đạt được hầu hết các năng lực trong khung năng lục, nhưng mức độ phát triển có sự khác biệt giữa các lĩnh vực. Lĩnh vực thái độ và giá trị chuyên môn trong giảng dạy có mức độ đạt được cao nhất (M=4.27), cho thấy thực tập giúp PSETs đánh giá cao nghề giáo và phát triển phong cách làm việc chuyên nghiệp. Kiến thức về chương trình giảng dạy và ngôn ngữ đứng thứ hai (M=4.17), trong đó họ hiểu rõ hơn về chương trình giảng dạy, mục tiêu và cách sử dụng tài liệu giảng dạy. Liên hệ thực tiễn và phản tư để cải thiện giảng dạy có mức trung bình cao (M=4.07), cho thấy khả năng tự đánh giá và điều chỉnh phương pháp giảng dạy. Hiểu biết về người học (M=3.95) và kiến thức về phương pháp giảng dạy (M=3.94) đạt mức trung bình khá, cho thấy khả năng tổ chức hoạt động giảng dạy linh hoạt nhưng gặp khó khăn trong đánh giá học sinh và xử lý tình huống sư phạm phức tạp.

Dù có sự tiến bộ rõ rệt, một số năng lực chưa được phát triển đầy đủ. Đánh giá học sinh (M=3.49) ít được thực hành do không phải là tiêu chí đánh giá chính của thực tập. Xử lý tình huống sư phạm khó khăn (M=3.60) chưa được rèn luyện kỹ lưỡng, khiến giáo sinh gặp khó khăn trong quản lý lớp học. Tổ chức hoạt động ngoại khóa (M=3.47) cũng chưa được phát triển do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, hạn chế việc tổ chức các hoạt động ngoài lớp học.

Nguồn: pexels.com

Những giáo sinh gặp phải ba nhóm khó khăn chính trong thực tập giảng dạy. Thứ nhất, áp lực thời gian và khối lượng công việc lớn khiến họ phải chuẩn bị giáo án, giảng dạy, quan sát đồng nghiệp, quản lý lớp và viết báo cáo trong thời gian ngắn. Họ mất nhiều thời gian để chuẩn bị bài giảng đầu tiên hoặc hoàn thành báo cáo thực tập. Thứ hai, giáo sinh chưa được chuẩn bị đầy đủ để đối mặt với thực tế lớp học có học sinh đa trình độ, khác biệt so với môi trường thực hành tại trường đại học. Họ nhận thấy rằng việc giảng dạy thực tế khó khăn hơn so với khi thực hành với bạn cùng lớp. Thứ ba, các biện pháp hạn chế do đại dịch COVID-19 gây ra nhiều khó khăn như đeo khẩu trang làm giảm khả năng giao tiếp với học sinh, giữ khoảng cách khiến việc quản lý lớp học trở nên khó khăn hơn, đồng thời hạn chế tổ chức các hoạt động ngoại khóa.

Nghiên cứu đề xuất một số cải tiến chương trình đào tạo giáo viên như: (1) cần tăng cường thực hành đánh giá học sinh trong thực tập giảng dạy, đảm bảo rằng giáo sinh có cơ hội thiết kế bài kiểm tra và đánh giá năng lực học sinh; (2) việc mở rộng các hoạt động mô phỏng lớp học thực tế tại trường đại học sẽ giúp giáo sinh chuẩn bị tốt hơn cho giảng dạy thực tế; (3) tích hợp kỹ năng xử lý tình huống sư phạm vào chương trình đào tạo giúp họ tự tin hơn khi đối mặt với thử thách trong giảng dạy; (4) cần giảm tải công việc trong thực tập giảng dạy để có nhiều hơn thời gian tập trung nâng cao năng lực sư phạm một cách hiệu quả.

Tóm lại, thực tập giảng dạy có vai trò quan trọng trong việc giúp giáo sinh cơ hội phát triển năng lực sư phạm. Tuy nhiên, tồn tại khoảng cách giữa lý thuyết và thực hành, khi nhận thấy các khóa học đại học chuẩn bị tốt về mặt lý thuyết nhưng chưa giúp họ thích nghi với thực tế lớp học có học sinh đa trình độ. Việc thiếu thực hành đánh giá học sinh và xử lý tình huống sư phạm cho thấy cần cải tiến chương trình đào tạo để cung cấp nhiều cơ hội thực hành hơn.

Hoàng Dũng lược dịch

Nguồn:

Tran, H. T. T., Bui, T. D. L., & Ly, T. M. T. (2023). Vietnamese EFL Pre-service Teachers’ Perceptions of Attainments (Achievements) and Difficulties from a Teaching Practicum. Vietnam Journal of Education, 7(2), 91–102. https://doi.org/10.52296/vje.2023.274