Thúc đẩy E-learning tại các nền kinh tế mới nổi: Thách thức, chiến lược và kinh nghiệm cho Việt Nam

Bối cảnh và thách thức của E-learning tại các nền kinh tế mới nổi

E-learning đang thay đổi cách tiếp cận giáo dục trên toàn cầu, mở rộng cơ hội học tập cho hàng triệu người, đặc biệt là tại các quốc gia có nền kinh tế mới nổi. Với khả năng cung cấp kiến thức một cách linh hoạt, tiết kiệm chi phí và tiếp cận rộng rãi, mô hình này được kỳ vọng sẽ giải quyết nhiều bất cập trong hệ thống giáo dục truyền thống. Tuy nhiên, sự chuyển đổi này vẫn đối mặt với nhiều rào cản.

Thách thức đầu tiên và quan trọng nhất là hạ tầng công nghệ chưa đồng bộ. Việc thiếu hệ thống viễn thông hiện đại, đường truyền Internet không ổn định và chi phí thiết bị học tập cao là những yếu tố cản trở việc tiếp cận E-learning tại nhiều khu vực. Đặc biệt, sự chênh lệch giữa thành thị và nông thôn trong khả năng tiếp cận công nghệ số vẫn còn rất lớn, làm gia tăng khoảng cách giáo dục giữa các nhóm dân cư.

Bên cạnh đó, chất lượng giảng dạy trong môi trường số cũng đặt ra nhiều vấn đề. Nhiều giảng viên chưa được đào tạo đầy đủ về phương pháp giảng dạy trực tuyến, dẫn đến việc chuyển đổi từ giảng dạy truyền thống sang E-learning không thực sự hiệu quả. Hơn nữa, sự thiếu hụt tương tác trực tiếp giữa giảng viên và sinh viên có thể làm giảm động lực học tập, ảnh hưởng đến khả năng tiếp thu kiến thức và phát triển kỹ năng tư duy phản biện.

Về mặt chính sách, nhiều quốc gia vẫn chưa có những khung pháp lý rõ ràng để quản lý và đánh giá chất lượng các chương trình học trực tuyến. Việc cấp bằng, chứng chỉ, kiểm định chất lượng và đánh giá năng lực học viên trong môi trường số vẫn còn nhiều bất cập, làm giảm niềm tin vào mô hình giáo dục này. Sự thiếu hụt các tiêu chuẩn chung cũng khiến các tổ chức giáo dục gặp khó khăn trong việc xây dựng các chương trình giảng dạy trực tuyến chất lượng cao.

Các yếu tố quyết định thành công của E-learning

Bất chấp những thách thức, E-learning vẫn có tiềm năng phát triển mạnh mẽ nếu được triển khai đúng cách. Để đảm bảo thành công, cần có sự đầu tư toàn diện vào nhiều lĩnh vực.

Một trong những yếu tố quan trọng nhất là xây dựng cơ sở hạ tầng công nghệ hiện đại và dễ tiếp cận. Các chính phủ và doanh nghiệp cần hợp tác để nâng cấp hệ thống viễn thông, mở rộng khả năng tiếp cận Internet với chi phí hợp lý, đặc biệt là tại các khu vực có điều kiện kinh tế khó khăn. Đồng thời, cần có chính sách hỗ trợ để giảm giá thành thiết bị học tập, giúp nhiều đối tượng học viên có thể tham gia vào hệ thống giáo dục số.

Bên cạnh đó, nâng cao năng lực giảng dạy là điều kiện tiên quyết để đảm bảo chất lượng E-learning. Giảng viên cần được đào tạo bài bản về kỹ năng giảng dạy trực tuyến, phương pháp sử dụng công nghệ trong giáo dục và cách thiết kế nội dung số hóa hiệu quả. Việc xây dựng các cộng đồng giảng viên trực tuyến để chia sẻ kinh nghiệm cũng sẽ góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và tạo động lực đổi mới phương pháp dạy học.

Việc phát triển nội dung học tập đa dạng, chất lượng cao cũng đóng vai trò quan trọng. Các khóa học trực tuyến cần được thiết kế phù hợp với từng đối tượng học viên, có sự kết hợp giữa các phương pháp truyền tải thông tin như bài giảng video, học liệu tương tác và hệ thống đánh giá thông minh. Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) vào E-learning có thể giúp cá nhân hóa trải nghiệm học tập, điều chỉnh lộ trình học phù hợp với năng lực và nhu cầu của từng học viên.

Ngoài ra, cần có một khung pháp lý rõ ràng để quản lý và kiểm định chất lượng giáo dục trực tuyến. Các tiêu chuẩn về đánh giá chất lượng khóa học, công nhận bằng cấp và quy định về cấp chứng chỉ trực tuyến cần được xây dựng để tạo niềm tin cho người học cũng như đảm bảo tính minh bạch trong hệ thống giáo dục số.

Kinh nghiệm và chiến lược phát triển E-learning tại Việt Nam

Việt Nam đang trong quá trình chuyển đổi mạnh mẽ sang mô hình giáo dục số, đặc biệt là sau đại dịch COVID-19. Tuy nhiên, để E-learning thực sự phát huy hiệu quả, cần học hỏi từ các quốc gia đi trước và triển khai các chiến lược phù hợp với điều kiện thực tế.

Một trong những bài học quan trọng là cần đầu tư đồng bộ vào cơ sở hạ tầng công nghệ. Nhà nước và doanh nghiệp cần hợp tác để mở rộng hệ thống Internet băng thông rộng với chi phí thấp, giúp giảm bớt rào cản về công nghệ đối với người học ở khu vực nông thôn và vùng sâu, vùng xa. Đồng thời, việc phổ cập các thiết bị học tập giá rẻ hoặc hỗ trợ tài chính cho sinh viên có hoàn cảnh khó khăn cũng là một giải pháp quan trọng để đảm bảo mọi người đều có cơ hội tiếp cận giáo dục trực tuyến.

Ngoài ra, Việt Nam cần đẩy mạnh đào tạo giảng viên về phương pháp giảng dạy trực tuyến. Các trường đại học và trung tâm đào tạo nên tổ chức các khóa học bồi dưỡng về công nghệ giáo dục, giúp giảng viên nắm vững các công cụ giảng dạy hiện đại và xây dựng nội dung học tập số hóa một cách hiệu quả.

Việc xây dựng nội dung học tập hấp dẫn, phù hợp với nhu cầu thực tiễn cũng là một yếu tố then chốt. Các khóa học trực tuyến cần được thiết kế theo hướng linh hoạt, tích hợp công nghệ tương tác và cá nhân hóa để giúp người học duy trì động lực và tiếp thu kiến thức hiệu quả hơn.

Cuối cùng, Việt Nam cần hoàn thiện hệ thống pháp lý để đảm bảo chất lượng E-learning. Việc công nhận bằng cấp trực tuyến, thiết lập tiêu chuẩn đánh giá khóa học và xây dựng hệ thống kiểm định độc lập sẽ giúp củng cố niềm tin của người học, đồng thời nâng cao uy tín của các chương trình đào tạo trực tuyến.

E-learning đang mở ra những cơ hội to lớn cho giáo dục tại các nền kinh tế mới nổi, giúp mở rộng phạm vi tiếp cận giáo dục và nâng cao chất lượng đào tạo. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa lợi ích mà mô hình này mang lại, các quốc gia cần có chiến lược rõ ràng, đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng công nghệ, nâng cao chất lượng giảng dạy và thiết lập khung quản lý phù hợp. Việt Nam, với những bước đi đúng đắn, có thể trở thành một trong những quốc gia tiên phong trong việc phát triển giáo dục số, từ đó góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong kỷ nguyên số.

Vân An lược dịch

Nguồn:

Barikzai, S., Bharathi S, V., & Perdana, A. (2024). Challenges and strategies in e-learning adoption in emerging economies: a scoping review. Cogent Education, 11(1). https://doi.org/10.1080/2331186X.2024.2400415