Tăng tỷ trọng quy mô đào tạo các ngành STEM: Đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế

Ảnh minh họa (Nguồn: Đại học Bách khoa Hà Nội)

Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050 của Chính phủ được công bố ngày 27/02/2025. Theo đó, ngoài các đại học quốc gia và đại học vùng, 5 trường được tập trung đầu tư, nâng cấp để trở thành trường trọng điểm về kỹ thuật, công nghệ. Đó là Đại học Bách khoa Hà Nội, Xây dựng Hà Nội, Giao thông vận tải, Công nghệ Bưu chính Viễn thông, Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh. Đây là 5 trường, học viện công lập có năng lực, uy tín hàng đầu về đào tạo, nghiên cứu một số ngành, lĩnh vực công nghệ then chốt, mũi nhọn. Trong đó, Đại học Bách khoa Hà Nội được xếp vào nhóm cơ sở giáo dục đại học hàng đầu châu Á. Những trường này cùng các đại học quốc gia và một số đại học vùng đóng vai trò hạt nhân, nòng cốt trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, nghiên cứu phát triển các lĩnh vực công nghệ chiến lược và chuyển đổi số quốc gia.

Theo quy hoạch đến năm 2030, quy mô đào tạo lĩnh vực STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Toán) của Việt Nam lên khoảng 1 triệu người học, trong đó có 1% trình độ tiến sĩ, 7% thạc sĩ. Ngoài 5 đại học nói trên, Chính phủ ưu tiên đầu tư phát triển các trường có thế mạnh nghiên cứu, đào tạo ngành, lĩnh vực STEM gắn với định hướng phát triển các ngành kinh tế - xã hội trọng điểm của từng vùng.

Nhóm mạnh về Khoa học tự nhiên, Khoa học sự sống được ưu tiên đầu tư tại 4 vùng động lực và Tây Nguyên, phục vụ các ngành công nghiệp chế biến, nông nghiệp công nghệ cao, y tế, năng lượng, môi trường, kinh tế biển.

Nhóm mạnh về máy tính và công nghệ thông tin, kỹ thuật điện, điện tử và truyền thông sẽ được ưu tiên phát triển tại 4 vùng đô thị lớn (Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Cần Thơ) và Nam Trung Bộ, phục vụ phát triển các ngành công nghiệp phần mềm, công nghiệp bán dẫn, điện tử, viễn thông, năng lượng.

Nhóm mạnh kỹ thuật cơ khí, cơ điện tử, điều khiển và tự động hóa, xây dựng và giao thông được tập trung phát triển ở vùng Đông Bắc Bộ, Đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung, Đông Nam Bộ, vùng đô thị Cần Thơ để phát triển các ngành công nghiệp chế tạo, năng lượng, xây dựng và giao thông, nông nghiệp công nghệ cao, kinh tế biển.

Chia sẻ về vấn đề này với báo chí, Thứ trưởng Bộ GDĐT Hoàng Minh Sơn cho biết:  trong rất nhiều chủ trương của Đảng và Nhà nước đều nhấn mạnh khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia là động lực chính quan trọng. Khi đó, những ngành đào tạo về khoa học kĩ thuật công nghệ, STEM… là những ngành được ưu tiên trọng điểm. Cùng với đó là quy hoạch các cơ sở giáo dục trọng điểm. Quan điểm đầu tư trọng điểm luôn được nhắc đến trong các chủ trương, chính sách của Nhà nước để có thể thực hiện hiệu quả. Vì thế, các trường có uy tín là tiêu chí quan trọng nhất để lựa chọn trở thành các đại học trọng điểm trong từng lĩnh vực, trong từng vùng. Điều này cũng không có nghĩa là các trường đại học khác không có cơ hội, mà vẫn còn rất nhiều các chương trình khác để đầu tư.

Hiện nay, mặc dù giáo dục STEM đang được đẩy mạnh trong hệ thống giáo dục phổ thông và đại học nhưng vẫn còn nhiều thách thức. Theo báo cáo của Bộ GDĐT năm 2023, tỷ lệ sinh viên theo học các ngành STEM tại Việt Nam vẫn chưa đạt mức tối ưu so với nhu cầu thực tế của thị trường lao động. Nhiều trường đại học vẫn gặp khó khăn trong việc xây dựng chương trình đào tạo đáp ứng yêu cầu thực tiễn và công nghệ đang phát triển nhanh chóng. Việc đầu tư vào các trường đại học trọng điểm không chỉ là giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo mà còn góp phần tạo động lực phát triển công nghệ, kỹ thuật theo quy hoạch mạng lưới giáo dục đại học. Việc triển khai đồng bộ các chính sách hỗ trợ, kết hợp với sự tham gia tích cực của doanh nghiệp và xã hội, sẽ giúp hệ thống giáo dục đại học Việt Nam vươn lên tầm cao mới, đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển bền vững trong tương lai. Đồng thời, việc cải thiện và thúc đẩy giáo dục STEM sẽ là nền tảng vững chắc để Việt Nam tiến xa hơn trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Hà Giang

Tài liệu tham khảo:

Chính phủ (2025): Quyết định Phê duyệt Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. https://datafiles.chinhphu.vn/cpp/files/vbpq/2025/3/452-ttg.signed.pdf

Bộ GDĐT (2025): Họp báo công bố quy hoạch mạng lưới, hệ thống cơ sở giáo dục. https://moet.gov.vn/tintuc/Pages/tin-hoat-dong-cua-bo.aspx?ItemID=10354